Bọ nhảy hại rau cải là một trong những loại sâu bệnh thường gặp trên các loại rau họ thập tự. Chúng là nỗi ám ảnh của bà con nông dân bởi sức tàn phá nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến năng suất cây trồng. Bài viết hôm nay Việt Thắng mời bà con cùng tìm hiểu chi tiết về loài bọ nhảy gây hại trên rau cải và các biện pháp phòng trừ thích hợp.
Tìm hiểu về bọ nhảy hại rau cải
1. Bọ nhảy hại rau cải là gì?
Bọ nhảy phá hoại trên rau cải là loài bọ nhảy sọc cong, có tên khoa học là Phyllotetra striolata (có nơi gọi rầy đen), thuộc bộ Cánh cứng (Coleoptera), họ ban miêu (Chrysomelidae).
Bọ nhảy sọc cong hại rau cải phân bố ở nhiều nơi trên thế giới. Chúng phá hoại chủ yếu các cây rau họ thập tự như rau cải, súp lơ, su hào… Nếu không phát hiện và phòng trừ kịp thời, bọ nhảy có thể khiến cho vụ mùa bị mất trắng.
2. Đặc điểm sinh thái của bọ nhảy hại rau cải
– Vòng đời của bọ nhảy trên rau cải kéo dài khoảng 33 – 67 ngày với 4 pha phát dục gồm:
+ Trứng: 5-7 ngày
+ Sâu non: 14-21 ngày
+ Nhộng: 7-10 ngày
+ Trưởng thành: Có thể sống từ 20-70 ngày
– Trứng của bọ nhảy rất nhỏ, màu vàng nhạt đẻ trên mặt đất gần gốc cây.
– Sâu non màu trắng ngà hoặc màu vàng tươi. Sâu non đẩy sức dài khoảng 5 – 6 mm, sống và làm nhộng dưới đất.
– Ấu trùng nằm trong đất, có hình ống, màu vàng nhạt, đẫy sức dài khoảng 4mm, chúng cắn phá rễ và củ (cải củ), tạo ra những đường lõm ngoằn ngèo, hoặc thành lỗ ăn sâu vào trong củ, trong rễ, làm cho cây cải bị còi cọc, chậm lớn, củ và rễ dễ bị thối.
– Con trưởng thành hình bầu dục, cơ thể dài khoảng 2-2,5mm, cánh cứng, màu đen bóng, giữa mỗi cánh có một vạch màu vàng nhạc, cong hình củ lạc, chân sau to khỏe, có sức nhảy dài nên gọi là bọ nhảy sọc cong. Chúng có khả năng nhảy xa và bay rất khỏe. Một con trưởng thành cái có thể đẻ đến 200 trứng, ở dưới đất xung quanh vùng rễ chính của cây.
3. Đặc điểm gây hại của bọ nhảy trên rau cải
3.1. Đặc điểm phát sinh
– Bọ nhảy phát sinh và phá hại mạnh trong điều kiện thời tiết nóng và khô, mật độ giảm đi khi trời mưa nhiều.
– Ở các tỉnh phía Bắc bọ nhảy sọc cong phát sinh nhiều vào hai đợt tháng 3 – 5 và 7 – 9, trong đó đợt đầu mạnh hơn, ở các tỉnh phía Nam bọ xuất hiện nhiều trong các tháng 2 – 4.
3.2. Đặc điểm gây hại
– Bọ nhảy trưởng thành ăn lá non thành những lỗ tròn nhỏ khắp mặt lá. Ngoài ra chúng còn hoạt động nhảy đạp lung tung làm rau giập nát, nhất là trên rau cải có lá mỏng.
– Sâu non ăn các rễ phụ, đục vào gốc và rễ chính làm cây sinh trưởng kém, nếu mật độ sâu cao có thể làm cây héo và chết nhất là khi cây đang còn nhỏ.
– Chúng cắn phá lá tạo ra những lỗ thủng nhỏ, kích thước vài mm, nếu nặng lá rau có thể bị thủng lỗ chỗ như tấm lưới, lá te tua, xơ xác.
– Bọ nhảy thường gây hại nhiều trong các tháng mùa khô làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và phẩm chất rau – thậm chí có thể gây mất trắng nếu không phòng trừ kịp thời.
– Bọ nhảy gây hại nhiều vào lúc sáng sớm và chiều mát. Trưa nắng thường lẩn trốn ở dưới gốc hoặc mặt dưới lá. Bọ nhảy có tính giả chết, khi bị động nhảy rất nhanh.
– Bọ có thể gây hại trong suốt thời kỳ sinh trưởng của cây cải, nhưng mạnh nhất là khi cải còn nhỏ (sau gieo khoảng 7-10 ngày). Những ruộng cải non nằm xen kẽ với những ruộng sắp thu hoạch hoặc vừa thu hoạch thường bị bọ gây hại nhiều, do bọ di chuyển từ các ruộng này sang các ruộng cải còn non. Nếu không kiểm tra phát hiện sớm và phun xịt thuốc kịp thời thì dễ bị chúng gây hại rất nặng, cây cải non mất sức, rất khó phục hồi.
Biện pháp phòng trừ bọ nhảy gây hại trên rau cải
1. Biện pháp canh tác
– Làm đất:
+ Trước khi trồng rau, đất cần được chuẩn bị kỹ, dọn sạch tàn dư vụ trước; phơi đất thật khô tối thiểu từ 10 – 15 ngày để diệt sâu non và nhộng còn trong đất. Nên bón vôi để tạo môi trường bất lợi cho bọ nhảy.
+ Ngoài ra, biện pháp làm đất đơn giản và hiệu quả nhất trong việc loại trừ bỏ nhảy hiện nay chính là bơm nước ngâm ruộng. Yêu cầu kỹ thuật bắt buộc khi ngâm là nước phải ngập mặt luống. Ngâm nước liên tục trong khoảng từ 5 – 7 ngày, sau đó tháo hết nước chờ tới khi ruộng ráo nước tiến hành xới xáo toàn bộ ruộng.
Sau đó để ruộng dưới trời có nắng từ 2 – 3 hôm để tiêu diệt hết phần lớn lượng trứng và ấu trúng bọ nhảy có trong đất.
– Thời vụ gieo trồng và thu hoạch cải trong từng khu vực không nên kéo dài, vì sẽ tạo điều kiện cho bọ nhảy chu chuyển gây hại liên tục. Nên luân canh cải với các cây khác họ.
– Không trồng các loại rau thuộc họ thập tự liên tục trong nhiều năm trên một khu đồng, khu ruộng, nên luân canh với những cây khác như ngò, hành, dưa leo, bầu, bí mướp… Biện pháp này phải được nhiều chủ ruộng cùng thực hiện trên diện rộng thì mới mang lại kết quả cao.
Ngay sau khi thu hoạch cần cuốc đất phơi ruộng, thu dọn các tàn dư đem về ủ phân hoặc chôn để diệt sâu non và nhộng còn tồn tại.
– Cần kiểm tra ruộng cải thường xuyên (nhất là khi cây cải còn non), hoặc vào những lúc các ruộng xung quanh đang thu họach, để phát hiện và phun xịt thuốc diệt trừ bọ kịp thời.
2. Biện pháp hóa học
Sử dụng các loại thuốc trị bọ nhảy hại rau cải như Bemab 52WG, Chersieu 50WG.
LƯU Ý:
– Bọ nhảy trưởng thành ban ngày hoạt động mạnh, rất khó trừ nhưng đêm ít hoạt động và thường tập trung giữa nõn cải nên tiến hành phun thuốc lúc chập tối sẽ cho hiệu quả phòng trừ cao nhất.
– Để hạn chế bọ nhảy chu chuyển phá hại vụ kế tiếp, khi thu hoạch nên chừa lại một diện tích nhỏ ở giữa ruộng, thu hút bọ tập trung vào đó rồi phun xịt thuốc tiêu hủy (bỏ cả rau), hạn chế mật độ bọ cho các vụ sau.
